Makalelerim
AMAN DİKKAT KAR PAYI AVANS DAĞITIMINDA CEZALI DURUMA DÜŞMEYİN
AMAN DİKKAT KAR PAYI AVANS DAĞITIMINDA CEZALI DURUMA DÜŞMEYİN
Şirketlerin kar payı avans dağıtımı yapabilmesi için anasözleşmelerinde hüküm bulunması ve genel kurul kararı ile ilgili yılla sınırlı olmak üzere yönetim kuruluna yetki verilmek suretiyle temettü avans dağıtabilirler. Her ara dönemde verilecek temettü avansı bir önceki yıla ait bilanço karının yarısını aşamaz. Önceki dönemde ödenen temettü avansları mahsup edilmeden ilave temettü avansı verilemesine ve temettü dağıtılmasına karar verilemez. Temettü avans dağıtılmasına karar verilmesinde ve avanssın ödenmesinde Türk ticaret kanunun bilanço ve gelir tablosunun kabulüne ve karın dağıtılmasına ilişkin madde hükümlerine aykırı olan hükümler uygulanamaz. Şirketlerin kar payı avansı dağıtabilmeleri için kar payı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan üç, altı ve dokuz aylık ara dönem finansal tablolarına göre kar elde edilmiş olması ve avans dağıtımına ilişkin kar payı dağıtımına ilişkin karar alması gerekir. Ancak şirketlerin avans kar dağıtımı yapabilmeleri için gerekli diğer gizli şart ise önceki dönem net karı dır.Ancak bu şart 2499 Sayılı Sermaye piyasasına tabi şirketler için geçerlidir. Yeni TTK nun da böyle bir şart öngörülmemiştir. Şirket önceki dönemde zarar beyan etmiş ve tebliğde belirtilen serbest yedek akçelerin toplam tutarı da (sermaye veya çıkarılmış sermayenin ) yarısından az ise sonraki yılda kar payı avans ödemesi yapması mümkün değildir. TTK kanuna göre.
ÖRNEK: Apalı1977 Anonim şirketinin 2013 yılı mali verileri aşağıdaki gibidir.
Dönen varlıklar 1.250,00
Duran varlıklar 2.350,00
Aktif toplamı 3.600,00
Kısavadeli yabancı kaynaklar 1.000,00
Uzun vadeli yabancı kaynaklar 2.000,00
Özkaynaklar 600,00
Pasif toplamı 3.600,00
Şirketin 2013 takvim yılı Dönem net zararı -200,00 TL dir. Daha önce ayrılan yedek akçelerin tutarı ise 300,00 TL dir. Sermayesi ise 500,00 TL dir.Bu durumda APALI(1) Şirketi 2014 takvim yılın da dönem net karı olsa dahi avans kar payı ödemesi yapması söz konusu değildir. 2499 sayılı SPK kanununa göre.çünkü önceki dönem net karının yarısını kar payı avansı olarak dağıtabilir. Ancak sermayesinin 200,00 TL olduğunu varlıklarını borçla finanse ettiğini varsaydığımızda Yeni TTK nuna göre serbest yedek akçeleri mevcut olduğu sürece kar payı avansı dağıtılabilir. Serbest yedek akçelerin oranın belirlenmesinde ana etmen sermaye veya çıkartılmış sermayedir.
Dağıtılan kar payı avanslarının aşağıda belirtilen üç halde pay sahipleri tarafından şirkete iade edilmesi gerekir.
1- Şirketin dağıtılan kar payı avansından daha az dönem net karı elde etmesi;
Şirket ilgili hesap dönemi sonunda, yıl içinde dağıtılan kar payı avansını karşılayacak tutarda net dönem karının oluşmaması durumunda net dönem karını aşan kar payı avanslarının varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edilmesi gerekir.İlgili tebliğe göre Serbest yedek akçelerden kasıt, genel kanuni yedek akçelerin,sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşan kısmı ile kanun ve sözleşme gereği ayrılanlar dışında genel kurulca ayrılmasına karar verilen yedek akçelerdir. Eğer serbest yedek akçe tutarı da dağıtılan kar payı avanslarını karşılamıyorsa bu durumda fazla ödenmiş olan kar payı avanslarının yönetim kurulunu ihtarı üzerine pay sahipleri tarafından şirkete iade edilmesini gerekir. İade konusunda gerekli önlemleri alacak olan kurum yönetim kuruludur.
Örnekteki şirketimiz üzerinden devam edecek olursak Şirketin 2014 yılında dönem karının 300,00 TL olduğunu bunun 100,00 TL kanuni yedek akçeler ve şirket anasözleşmesi hükümlerine göre ayrılmış geri kalan 200,00 TL nin de geçmiş dönem zararlarına mahsup edilmiştir.
Şirket özkaynakları 2015 takvim yılı için şu şekilde olacaktır.
Sermaye : 500,00 TL
Yedek akçeler : 400,00 TL
Özkaynaklar Toplamı : 900,00 TL olur.
Şirket 2015 yılının 3. Dönemde 800,00 TL kar elde etmiş ve yönetim kurulu elde edilen karın yarısının şirket ortaklarına hisseleri oranında dağıtılmasına karar verilmiştir. Buna göre %50 hisseye sahip iki ortağa 200,00 er lira olarak ödenmiştir. Ancak şirket yıl sonunda ulusal piyasalarda yaşana kriz nedeni ile yılsonu dönem net karı 200,00 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu durumda ödenen kar payı avansı nasıl değerlendirilecektir.
Buna göre şirketin sermayesi 500,00 TL olup bir önceki hesap dönemi olan 2014 takvim yılında birikmiş genel kanuni yedek akçeleri toplamı 400,00 TL dir. Şirketin yedek akçeleri sadece kanuni yedek akçelerden ibarettir. Buna göre şirketin yedek akçe tutarının sermayenin yarısını aşan kısmı (400-250) 150 TL dir.
Bu durumda şirketin dönem net karını aşan kar payı avans ödemesi (200,00 TL) olarak hesaplanacak ve şirket dönem net karını aşan 150 TL tutarındaki kar payı avansını serbest yedek akçelerden karşılayacak serbest yedek akçelerle karşılanamayan 50,00 TL tutarındaki kar payı avansı yönetim kurulunun ihtarı üzerine şirkete iade edilecek. Fazladan ödenen Kar payı avansı için Kurumlar vergisi kanununa göre transfer fiyatlandırması uygulaması söz konusu olacak ve faiz hesaplanıp tahakkuk ettirilecektir.
2-Şirketin hesap dönemi sonunda zarar etmesi ve zararın yedek akçelerle karşılanamaması,
İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda, varsa öncelikle bir önceki yıla ait bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerden oluşan zararın mahsubu kullanılır. Bu akçelerin oluşan zararı karşılayamaması durumunda dağıtılan kar payı avansı yönetim kurulunun ihtarı üzerine pay sahiplerinden geri istenir.
Verdiğimiz örnek ile devam edecek olursak şirket 3. dönem sonunda 800,00 TL kar elde etmiş olduğunu ve 400,00 TL tutarında kar payı avans ödemesi yaptığını varsayalım ve şirketin yılsonunda ekonomik krizden dolayı 450,00 TL zararla kapattığını varsaydığımızda, 450 TL zararın 400,00 TL si kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerden karşılanacak geriye kalan 50,00 TL karşılanamayan zarar bakiyesi olarak kalacaktır. Dağıtılmış olan kar payı avansı ise yönetim kurulu tarafından ihtar çekilerek şirket pay sahiplerinden istenecektir. Kurumlar vergisi kanununa göre transfer fiyatlandırması uygulaması söz konusu olacak ve faiz hesaplanıp tahakkuk ettirilecektir.
3-Şirketin hesap dönemi sonunda zarar etmesi ve zarar mahsubu sonrasında kalan yedek akçelerin dağıtılan kar payı avansını karşılayamaması;
İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçeler oluşan dönem zararından mahsup edilir. Mahsup sonrasında kalan serbest yedek akçe tutarı dağıtılan kar payı avansından indirilir. İndirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kar payı avansı tutarı bakiye serbest yedek akçe tutarını aşıyor ise aşan kısım yönetim kurulunun ihtarı üzerine pay sahiplerince şirkete iade edilir. Kurumlar vergisi kanununa göre transfer fiyatlandırması uygulaması söz konusu olacak ve faiz hesaplanıp tahakkuk ettirilecektir.
Örneğimizle devam edecek olursak; Verdiğimiz örnek ile devam edecek olursak şirket 3. dönem sonunda 800,00 TL kar elde etmiş olduğunu ve 400,00 TL tutarında kar payı avans ödemesi yaptığını varsayalım ve şirketin yılsonunda ekonomik krizden dolayı 250,00 TL zararla kapattığını varsaydığımızda,
Şirketin esas sermayesi 500,00 TL olup bunun yarısı 250,00 TL dir. Bir önceki hesap dönemin bilançosuna göre şirket kanuni yedek akçeleri toplamı 400,00 TL dir. Buna göre şirketin serbest yedek akçe tutarı yani kanuni yedek akçelerin sermayenin yarısını aşan kısmı 150,00 TL dir.
Bu durumda 2015 yılı zararı olan 250,00 TL si genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçeler toplamından mahsup edilecek, bu mahsup sonrasında bakiye yedek akçe tutarı (400,00-250,00) 150,00 TL dağıtılan kar payı avansı olan 400,00 TL den düşülecek, bu mahsup ve indirime rağmen karşılanamayan 250,00 TL tutarındaki kar payı avansı yönetim kurulunun ihtarı üzerine pay sahiplerince iade edilecektir. Kurumlar vergisi kanununa göre transfer fiyatlandırması uygulaması söz konusu olacak ve faiz hesaplanıp tahakkuk ettirilecektir.
Sonuç olarak diyebiliriz ki Kar payı avans dağıtımı sadece 2499 sayılı SPK kanununa tabi şirketler için geçerli iken, yeni Türk Ticaret Kanunu ile bütün sermaye şirketlerini kapsamına almıştır. SPK kanundaki gibi önceki dönem Bilançosundaki Dönem net karına geçemeyeceğine dair herhangi bir kısıtlamada söz konusu değildir. Ancak tebliğde belirtilen Serbest yedek akçeler tanımına dikkat edilmesi gerekmektedir burada belirtilen serbest yedek akçeler tanımından kasıt genel kanuni yedek akçeler ile sermayenin veya çıkartılmış sermayenin yarısının aşan kısmı ile kanun ve sözleşme gereği ayrılanlar dışında genel kurulca ayrılmasına karar verilen yedek akçelerdir.Tebliğde belirtilen şartlara göre kar payı avans dağıtımında şirketin sermaye yapısıda çok önemlidir.Sermaye tutarı yükseldikçe serbest yedek akçe tutarı küçülmektedir. Kurumlar vergisi açısından avans kar payı dağıtımı transfer fiyatlandırmasına konu olmazken yukarıda belirtiğimiz şartların gerçekleşmesi durumunda iade edilen tutar için kurumlar vergisinin transfer fiyatlandırmasına ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmekte ancak ödenen gerlivergi stopajı için nasıl bir işlem yapılacağı belirtilmemiştir.