Makalelerim

VERGİ DÜNYASI- 2019 TEMMUZ SAYISI-KONKORDATO TALEBİ KAPSAMINDA FİNANSAL TABLOLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

KONKORDATO TALEBİ KAPSAMINDA FİNANSAL TABLOLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

ÖZÜ

Konkordato hukukunun yenilenmiş hali Dünya Bankasının da yönlendirilmesi ile 28/02/2018 tarih ve 7101 Sayılı kanununla yürürlüğe konmuş ve iflas ertelemesini kaldırmıştır. 7101 sayılı kanunla özellikle konkordato hükümlerinde yeniden düzenlemeye gidilmiş konunun önemi ve uygulayıcıların ihtiyaçları ve talepleri dikkate alınarak yeniden düzenlenmiştir. Mevcut düzenlemeden önce mevcut olan iflas erteleme müessesesi maalesef kötüye kullanıldığı için arzulanan verim ve başarı elde edilemediğinden konkordato hükümleri yeniden düzenlenmiştir. Bu değişiklikle amaçlanan; özellikle yürürlükten kaldırılan iflas erteleme müessesesinin doğuracağı ihtiyaç ve boşluğu doldurmak başka bir deyişle yeni konkordato müessesesini iflas ertelemenin yerine kaim kılmaktır. İcra iflas kanununun 285. Maddesinde yapılan düzenleme ile temel ilke olarak kooperatif ve sermaye şirketlerinin uzlaşma yoluyla borç ve alacakların yeniden yapılandırılması işletmelerin faaliyetlerinin devamlılığının sağlanması alacaklıların da fazla mağdur olmadan alacağını kavuşması amaçlanmıştır. Konkordato talebinin red olmaması için konkordato projesi, borçlunun mal varlığını gösteren belgelerin, finansal analiz raporlarının ve komiser tarafından istenebilecek diğer belgelerin itina ile hazırlanması gerekmektedir. Finansal analizin yapılmasını sağlayan mali tabloların Türkiye Muhasebe Standartlarına göre hazırlanması ve gerçekleri yansıtması önem arz etmektedir.

Anahtar kelime; konkordato iflas, mali tablolar, ön proje, finansal analiz, nakit akım tablosu,

1: GİRİŞ

Borçlu borçlarını ödemek istemesine ve kötü niyetli olmamasına rağmen ekonomik gelişmeler, piyasa koşulları vb. sebeplerle borçlarını ödeyemeyecek duruma düşebilir. Bu durumda olan ve mali durumu bozulan bir kimseden borçlarını vadesinde ödemesi istenirse, borçlu ekonomik olarak daha da kötü duruma düşebilir. Bu durumda alacaklılar alacaklarının büyük bir kısmını alamayabilir. İşte kanun koyucu bu duruma düşen borçluyu, konkordato müessesesi ile bir imkan tanıyarak mahkeme denetiminde alacaklıları ile anlaşarak, borçlarını belirli bir oranda ödeyerek veya vadeye yayarak borçlarından kurtulması istenmiştir. Ancak bunun için borçlunun sunacağı proje ile mahkemeyi ve alacaklılarını borçlarını ödeme konusunda ikna etmesi ve gerçekleşmesine inanılacak bir proje ve bu projeyi destekleyen belgelere ihtiyacı söz konusudur. İcra İflas Kanunun 286. Maddesinde ön projenin içeriği ile konkortado talebinde eklenecek belgelerin neler olduğu düzenlenmiş ve kanunda yapılan son değişikliklerle beraber nakit akım tablosu da bu belgeler arasında yer almıştır. Bu tablo ile mali ve finansal durumun isabetli bir şekilde belirlenmesi amaçlanmıştır. Konkordato talebine eklenecek belgeler ve bu belgelerden olan mali tablolar ile nakit akım tablosunun düzenlemeleri ve amaçları hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır.

2: KONKORDATO

Konkordato kollektif cebri tasfiye kurumudur. Ancak bu tasfiye sistemi klasik kollektif cebri icra kurumu olan iflasa göre yumuşatılmış bir borç tasfiyesi niteliği taşır. Konkordato şöyleki; Konkordato, ödeme kabiliyeti azalan bir borçlunun alacaklıları ile anlaşmak sureti ile borcundan kısmen kurtulması veya uygun bir zaman aralığı tanınması ile borçlunun borcundan kurtulmasıdır. Tabiatıyla Konkordatonun hüküm ifade edebilmesi için alacaklının borçlunun hazırladığı teklifi kabul etmesi gerekir. Konkordato ya bütün alacaklıların kabul etmesi gerekmez. Ancak alacaklıların en az 2/3 ünün konkordato planını kabul etmeleri halinde mahkemeye gidilir. Mahkemenin onayı ile gerçekleşen ve borçlunun, borçlarının bir kısmından kurtulmasını veya ödeme şeklinin değişmesini sağlayan iflasa nazaran yumuşatılmış, alacaklıları eşit olarak tatminine yönelik kollektif bir icra şeklidir. Konkordato hükümlerinden herhangi bir borçlu yararlanabilir. Borçlunun tacir yahut gerçek kişi veya tüzel kişi olmasının bir önemi yoktur. Konkordato talep eden alacaklı ise, alacaklının iflas talep edebilecek bir alacaklı olması zorunludur.

3: KONKORDATO TALEBİNDE ELKENECEK BELGELER

7101 Sayılı Kanunun 14. maddesi ile İcra iflas kanunun 286. maddesinde değişiklik yapılmış ve İcra iflas kanunun 286 maddesinde ön projenin içereği ile konkordato talebine eklenecek belgelerin neler olduğu düzenlenmiştir. Buna göre konkordato talep sahibi borçlu şirketin mali ve finansal durumunu net şekilde ortaya koyan belge ve tabloları konkordato talebiyle birlikte mahkemeye sunması gerekmektedir. Konkordato talep eden borçlu dilekçesinde konkordato talebini gerekçelendirmek zorundadır. Böylece soyut ve icrası mümkün olmayan ve dolayısı ile reel bir temel üzerine oturmayan konkordato taleplerine dayanılarak konkordato talebinde bulunulması konkordato talebinin reddedilmesine neden olabilecektir. Bu da zaman kaybına neden olacaktır. Konkordato talebi reddedilen kişi ilgili belgelerini gözden geçirerek tekrar talepte bulunmasına engel bir durum söz konusu değildir.

İflasa tabi borçluların 286. Maddede bentler halinde tek tek sayılmış olan belge ve tabloları sunması zorunludur. Bunlar konkordota talebi ile birlikte sunulması gereken zorunlu evraklardır.

Konkordato talebinde aşağıdaki belge ve bilgiler eklenecektir.

Konkordato projesi,
Borçlunun Malvarlığını gösteren belgeler,
Finansal analiz raporları ve son değişikliklerle beraber nakit akım tablosu,
Her bir alacaklının alacak miktarını, imtiyaz durumu ile konkordato ve iflasta ele geçecek miktarı gösteren listeler,
Diğer belgeler ile belge ve raporların düzenlenme süresi;

Konkordato talep eden sadece yukarıda sayılan belge bilgi ve raporları vermekle yetinemez Konkordato süresi içerisinde mahkeme veya komiser tarafından istenilebilecek gerekli belge ve kayıtları da ibraz etmek zorundadır.

Borçlu, konkordato talebine aşağıdaki belgeleri ekler.

a) Borçlunun borçlarını hangi oranda veya vadede ödeyeceğini, bu kapsamda alacaklıların alacaklarından hangi oranda vazgeçmiş olacaklarını, ödemelerin yapılması için borçlunun mevcut mallarını satıp satmayacağını, borçlunun faaliyetine devam edebilmesi ve alacaklılara ödemelerini yapabilmesi için gerekli

malî kaynağın sermaye artırımı veya kredi temini yoluyla yahut başka bir yöntem kullanılarak sağlanacağını gösteren konkordato ön projesi.

b) Borçlunun malvarlığının durumunu gösterir belgeler; borçlu defter tutmaya mecbur kişilerden ise;

Türk Ticaret Kanununa göre hazırlanan son bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu, hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de aktiflerin muhtemel satış fiyatları üzerinden hazırlanan ara bilançolar, ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdikleri ile elektronik ortamda oluşturulan defterlere ilişkin e-defter berat bilgileri, borçlunun malî durumunu açıklayıcı diğer bilgi ve belgeler, maddi ve maddi olmayan duran varlıklara ait olup defter değerlerini içeren listeler, tüm alacak ve borçları vadeleri ile birlikte gösteren liste ve belgeler.

c) Alacaklıları, alacak miktarlarını ve alacaklıların imtiyaz durumunu gösteren liste.

d) Konkordato ön projesinde yer alan teklife göre alacaklıların eline geçmesi öngörülen miktar ile borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktarı karşılaştırmalı olarak gösteren tablo.

e) (Değişik:6/12/2018-7155/13 md.) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluşu tarafından Türkiye Denetim Standartlarına göre yapılacak denetim kapsamında hazırlanan ve konkordato ön projesinde yer alan teklifin gerçekleşeceği hususunda makul güvence veren denetim raporu ile dayanakları.

(Mülga fıkra:6/12/2018-7155/13 md.)Borçlu, konkordato sürecinde mahkeme veya komiser tarafından istenebilecek diğer belge ve kayıtları da ibraz etmek zorundadır.

(Ek fıkra:6/12/2018-7155/13 md.) Birinci fıkranın (e) bendi kapsamında düzenlenecek raporlar ve bu raporlara dayanak olacak denetimlerde, denetim kuruluşlarının faaliyetleri, hak ve yükümlülükleri, raporların inceleme ve denetimleri, bu raporlar sebebiyle doğacak idari ve hukuki sorumluluk ile diğer hususlar hakkında 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uygulanır.

(Ek fıkra:6/12/2018-7155/13 md.) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.

Konkordato talebinin kabul olması için konkordato projesi ve eklerinin gerçek ve gerçekleştirilme ihtimalinin yüksek olması gerekmektedir. Son düzenlemeler ışığında nakit akım tablosunun düzenlenmesinin de kanun kapsamı içine alınması ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluşu tarafından Türkiye Denetim Standartlarına göre yapılacak denetim kapsamında hazırlanan denetim ve finansal analiz tabloları ile projenin gerçekleştirilebilir olup olmadığı ve borçlu işletmenin nakit yaratabilme analizi yapılmış olmaktadır.

4: FİNANSAL TABLOLAR

Finansal tablolar, işletme dışındaki kullanıcıların bilgi gereksinimlerini karşılamak amacıyla hazırlanmakta ve sunulmaktadır. Türkiye Muhasebe Standartlarına göre hazırlanan finansal tabloların tabi olacakları usul ve esasları belirleyen ‘finansal raporlamaya ilişkin Kavramsal çerçeve ‘ de finansal tabloların amacı, mevcut ve potansiyel yatırımcılara, borç verenlere ve kredi veren diğer taraflara raporlayan, işletmeye kaynak sağlama kararı verirken faydalı olacak bilgiyi sağlamaktır.’’ denilmektedir.

Başlıca finansal tablolar şunlardır;

Bilanço(finansal durum tablosu);
Gelir Tablosu;
Satışların Maliyet Tablosu,
Fon akım tablosu,
Nakit akım Tablosu
Öz kaynak Değişim tablosu,
Kar dağıtım tablosu,

Bu tablolardan Bilanço ve Gelir Tablosu İle gelir tablosunun eki olan satışların maliyeti tablosu temel finansal tabloları oluştururken Fon akım tablosu Nakit Akış Tablosu Kar dağıtım Tablosu, öz kaynak değişim tablosu gibi tablolarda ek mali tablo olarak geçmekte olup işletmelerin mali bilgilerinin aktarılmasına olanak verir.

Finansal durum tablosu ve gelir tabloları tahakkuk esasına göre hazırlanmaktadır. İşletme ömrünün sınırsız olduğunu belirten süreklilik kavramının yanında, dönemsellik kavramı, sınırsız kabul edilen ömrün dönemlere bölünmesi, her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanması gerekliliğini belirtir. Gelir giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve karların aynı döneme ait maliyet gider ve zararlarla karşılaştırılması Muhasebe Uygulama Genel Tebliğinin esaslarının gereğidir.

Bilanço; Bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren tablodur. Bilanço işletmenin belirli bir tarih deki durumunu göstermesi nedeniyle finansal durum tablosu olarak da isimlendirilmektedir.

Bilindiği gibi bilanço aktif ve pasif olarak adlandırılan iki tablodan oluşmaktadır. Çift taraflı hesap sisteminin bir gereği olarak aktif ve pasif tabloları birbirine eşittir. Çünkü aktif, işletmenin sahibi olduğu varlıkları pasifte varlıkların sağlandıkları öz kaynakları ve yabancı kaynakları gösterir. Açıktır ki ne kadar kaynak sağlandıysa o kadar varlık sahibi olunacaktır. Öz kaynaklar ve yabancı kaynaklardan elde edilen varlıklar toplamı bilançonun aktifini oluşturacak, aktif toplamından yabancı kaynakları çıkarttığımız zaman ise öz sermayeye ulaşılacaktır. Bu da göstermektedir ki bilanço belirli ilkelere uygun düzenlendiğinde kısa bir inceleme ile işletmenin varlıklarının ne kadarının öz ne kadarının yabancı kaynaklardan karşılandığını göstermektedir.

Gelir tablosu ise, diğer adıyla gelir gider tablosu; İşletmenin belirli bir dönemde elde ettiği gelirler ile aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve bunların sonucunda işletmede elde ettiği dönem net karını ya da uğradığı dönem net zararını topluca gösteren rapordur.

Ekonomik hayatta kaydedilen büyük gelişmeler ve değişimler, işletmelerin hızla büyümesi, teşebbüs sahipliği ve yönetim işlevlerinin bir birinden ayrılması işletmelerin büyümesini sağlamak için planlamaya duyulan gereksinme işletmelerin finansal durumunu gösteren bilançonun yanında gelir tablosunu olan ilgiyi de artırmıştır. Gelir tablosu işletmenin periyodik gelişmeleri ile içinde bulunduğu dönemdeki kazanç gücünü tam ve gerçek olarak yansıttığı gibi işletmenin bir dönem faaliyeti ile ilgili bilgileri de ortaya koymaktadır. İşletmelerin kar etme amacına ne derecede ve hangi faaliyetler sonucu ulaşabildiklerini, diğer bir deyişle işletme faaliyetlerine ait kazançların oluşumunu ve varılan sonuçları göstermesi bakımından önem taşımaktadır.

Nakit Akış tablosu; Nakit akış bilgisi tahmini nakit akışlarının oluşturulmasında önemli bir kaynaktır. Nakit akış tabloları, belirli bir dönem içinde oluşan nakit giriş çıkışları hakkında bilgi vererek, tahmini nakit akışlarının oluşturulmasında baz teşkil etmekte ayrıca tahmin ve gerçekleşmelerin karşılaştırılmasına olanak sağlamaktadır. Bir işletmenin nakit akışına ilişkin bilgiler, finansal tablo kullanıcılarına, işletmenin nakit ve benzeri yaratma yeteneğini ve işletmenin bu nakit akışlarını kullanma ihtiyacını değerlendirebilmelerinde dayanak oluşturulması bakımından faydalıdır. Kullanıcılarını aldığı ekonomik kararlar, işletmenin nakit ve benzeri yaratma yeteneğinin ve söz konusu nakit ve benzerlerinin yaratılmasının ve kesinliğinin değerlendirilmesini gerektirmektedir. İşletme, yatırım ve finansman faaliyetlerinden dönem boyunca elde edilen nakit akışlarını sınıflandıran nakit akış tablosu vasıtasıyla, bir işletmenin nakit ve nakit benzerlerindeki tarihi değişikliklere ilişkin bilgi sağlanması hususu düzenlenmektedir.

Türkiye Muhasebe Standartları 1’ in 27. Maddesi Uyarınca da nakit akış tablosu hariç, tüm finansal tablolar muhasebenin tahakkuk esasına göre düzenlenirler. Kavramsal çerçevede, tahakkuk esası uyarınca, işlemler ile diğer olayla ve durumların, işletmenin ekonomik kaynakları ve hakları üzerindeki etkilerinin, bu etkileri geçekleştiği dönemde göstereceği, nakit giriş ve çıkışlarının farklı bir dönemde gerçekleşmiş olmasının bu durumu etkilemeyeceği belirtilmektedir. Tahakkuk esaslı muhasebeleştirmenin, işletme performansının değerlendirilmesinde, nakit giriş ve çıkışlarında daha iyi bir temel sağladığı vurgulanmaktadır. Ancak Türkiye Muhasebe standartlarında, Tahakkuk esaslı muhasebenin, nakit akışlarını tutar zaman ve öngörülebilirliği ile ilgili bilgi vermediği belirtilmektedir.

TMS7 Nakit Akış tabloları standardında işletmelerin kar etmek için faaliyette bulunmakla beraber, faaliyetlerini sürdürmek, yükümlülüklerini yerine getirmek ve yatırımcılarına getiri sağlamak için nakde ihtiyaç duydukları belirtilmektedir. Tahakkuk esaslı muhasebenin sağlayamadığı, nakit alkışlarına ilişkin bilgiler, nakit akış tabloları ile sağlanmaktadır. Bu bilgi işletmenin temel varsayımı olan işletmenin sürekliliğini analiz etmek açısından önemlidir. Nitekim nakit akış standardında, nakit ihtiyaçlarını belirlemek için sıralanan işletme faaliyetlerini sürdürmek ve yükümlülüklerini yerine getirmek ifadeleri işletmenin sürekliliği açısından büyük önem taşımakta ve nakit akış tablolarının analizinin gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Özetle Nakit akış tabloları, muhasebe politikalarından etkilenmemesi ve tahakkuk esaslı finansal tablolardan farklı bilgiler sağlaması nedeniyle, işletmelerin finansal durum performansının analizine katkı yapmakta ve tahmini nakit akışlarının oluşturulmasında önemli bilgiler sağlamaktadır. Bu nedenle nakit akış tablolarının sağladığı bilgiler ve bu bilgilerin analizi, finansal karar için gerekli önemli hareket noktalarını oluşturur.

Nakit akış tablosu, diğer finansal tablolarla birlikte kullanıldığında, finansal tablo kullanıcılarının işletmenin net varlıklarındaki değişimini, finansal yapısını (likiditesi ve ödeme gücü dâhil) ve değişen koşullara ve fırsatlara uyum sağlamak amacıyla nakit akışlarının tutarını ve zamanlamasını etkileme kabiliyetini değerlendirmesini sağlayan bilgileri sunar. Nakit akış bilgisi, işletmenin nakit ve nakit benzeri yaratma kabiliyetinin değerlendirilmesinde faydalıdır ve kullanıcıların, farklı işletmelerin gelecekteki nakit akışlarının bugünkü değerini değerlendirmesi ve karşılaştırması için modeller geliştirmesini sağlar. Ayrıca nakit akış bilgisi, aynı işlem ve olaylar için farklı muhasebe uygulamalarının kullanılmasından kaynaklanan etkileri ortadan kaldırdığı için farklı işletmeler tarafından raporlanan faaliyet sonuçlarının karşılaştırılabilirliğini artırır.

Önceki dönemlere ilişkin nakit akış bilgileri genellikle gelecekteki nakit akışlarının tutarına, zamanlamasına ve kesinliğine ilişkin bir gösterge olarak kullanılır. Bu bilgiler ayrıca gelecekteki nakit akışlarına ilişkin geçmişte yapılan değerlendirmelerin doğruluğunun kontrol edilmesinde ve kârlılık ile net nakit akışı arasındaki ilişkinin ve fiyat değişiminin etkisinin değerlendirilmesinde faydalıdır.

Bir işletmenin nakit akışına ilişkin bilgiler, finansal tablo kullanıcılarına işletmenin nakit ve benzeri yaratma yeteneği ve işletmenin bu nakit akışlarını kullanma ihtiyacını değerlendirmesine olanak sağlamaktadır.

5: SONUÇ

Konkordato, Borçlu borçlarını ödemek istemesine ve kötü niyetli olmamasına rağmen ekonomik gelişmeler, piyasa koşulları vb. sebeplerle borçlarını ödeyemeyecek duruma düşmesi ve mali durumu bozulan bir kimseden borçlarını vadesinde ödemesi istenmesinin borçluyu ekonomik olarak daha da kötü duruma düşmesini önlemek ve alacaklılarında eşit şartlar dahilinde ve mahkeme konturollünde alacağını kavuşmasını hatta borçlunun da borçlarından kurtulup faaliyetlerini devam ettirmesini sağlayan bir müessesedir. Konkordato talebinde bulunacak işletmelerin ekleyecekleri belgeler arasına son düzenlemeler ışığında nakit akım tablosu da eklenmiş olup, borçluların nakit akışlarının nasıl olduğu ileriye dönük olarak nakit akışlarının işletmenin devamında borçlarını ödeme konusunda sunduğu projesinin ne kadar reel yani gerçeği yansıttığı konusunda daha detaylı bilgiler sunması ile nakit akım tablosunun düzenlenmesinin önemini ortaya koymuştur. Konkordato talebinde bulunacak işletmelerin bu konuda uzman Mali Müşavirler ve Bağımsız Denetim şirketleri ile çalışması ve proje ve eklerinin hazırlanmasında ve mahkemece kabul edilmesinde daha faydalı olacağı aşikardır.

KAYNAKÇA

-2004 Sayılı İçra İflas Kanunu,

-28/02/2019 Tarif v 7101 Sayılı İcra ve iflas Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun;

- 06/12/2018 Tarih ve 7155 Sayılı Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Talebinin başlatılması usulü Hakkında Kanun;

-TMS 7 Nakit Akışları standardı,

-Muhasebe Uygulamaları Genel Tebliği,

-Yargıtay Üyesi Mahmut Coşkun-Konkordato Ve İflas- 2018 –Seçkin Kitap Evi,

-DR Gülşirin Bodur- Nakit Akış Tabloları İle Kredi Analizi,-2016-Bankacılık Akademisi Yayınları,

- Prof.Dr. Nalan Akdoğan- Prof. Dr Nejat Tenker- Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri-2001- Gazi Kitap evi,

- Av. ÖMER GÖREN Eski Hesap Uzmanı Atılım Üniversitesi Öğr. Gör. YMM, Bağımsız Denetçi - Konkordato (İflasın Ertelenmesi Yerine- Vergi Dünyası 2018 Ağustos Sayısı- Maliye Hesap uzmanları Derneği,

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir İbrahim APALI